Muzeum Archeologiczno-Historyczne uzyskało dofinansowanie ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu na realizację projektu „Nieinwazyjne badania elbląskiego zamku krzyżackiego”. Oznacza to, że przez najbliższe dwa lata prowadzić będzie drobiazgowe rozpoznanie na terenie dawnego kompleksu zamku.

Według dotychczasowych ustaleń i hipotez zamek elbląski (siedziba komtura elbląskiego i jednocześnie wielkiego szpitalnika) był prawdopodobnie swoistym wzorem do budowy kolejnych warowni ceglanych państwa zakonnego w Prusach, włącznie z malborskim zamkiem wysokim. W szczytowym okresie elbląski kompleks składał się z zamku konwentualnego, podzamcza północnego pełniącego również rolę reprezentacyjną (częściowo jest to obecnie teren Muzeum) oraz przypuszczalnych podzamczy: południowego z osadą rybacką Osiek, zachodniego położonego nad rzeką oraz być może również wschodniego – rozległego obszaru po wschodniej stronie zamku – i podzamcza północnego. W rejonie dzisiejszej ulicy Zamkowej znajdowała się prawdopodobnie tzw. Brama Zamkowa prowadząca od Starego Miasta na teren kompleksu zamkowego.

Dlaczego tak mało wiemy o elbląskim zamku?

Zaplanowane na tym terenie badania obejmą powierzchnię ok. 25000 m². Obszar ten do dziś nie jest właściwie sprawdzony, co wiąże się przede wszystkim z prowadzoną od XV wieku rozbiórką zamku, bardzo słabo zachowanymi źródłami pisanymi oraz szczątkowym rozpoznaniem archeologicznym. Ponadto od końca XVII wieku był to teren przekształcany i przystosowywany do bieżących potrzeb miasta. W wyniku tychże przekształceń zamek konwentualny i pozostałe obszary zamkowe nie są czytelne w terenie.

Niestety, obecnie część tych lokalizacji jest niedostępna z powodu zachowanej substancji architektonicznej. Jednak powojenne zniszczenia spowodowały, że nadal można przeprowadzić badania na pozostałej powierzchni – na obszarach, które dotychczas nie były weryfikowane archeologicznie.

Do weryfikacji stanowiska zastosowane zostaną najnowsze metody badawcze: profilowania radarowe, fotogrametria (dron z kamerą i aparatem 4K), spektrometria, pomiary geodezyjne oraz wiercenia weryfikacyjne.

Rezultatem realizacji projektu będzie całościowe opracowanie wyników badań, z wytycznymi konserwatorskimi i określeniem zasięgu oraz sposobu ochrony dawnego zespołu zamku. Zakończenie projektu przewidziano na 2022 rok.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych