^{Zdjęcie: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu}

Brązowe puzderka

^{(Historia jednego przedmiotu cz. 104)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię.

Zdjęcie: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu

Dziś będzie o „magicznych” puzderkach.

W trzech grobach (dwa kobiece oraz grób dziecka) odkrytych na weklickiej nekropoli, pomiędzy różnego rodzaju ozdobami, znaleziono kilka maleńkich, brązowych puzderek składających się z pojemnika i zamknięcia. W dwóch przypadkach obie części połączone były brązowym łańcuszkiem.

Tego rodzaju zabytki w największej ilości występują w północnej części Polski oraz wyspach duńskich. W większości przypadków interpretowano je jako główną ozdobę naszyjników. Wyjątkiem są znaleziska weklickie. Otóż w żadnym z trzech grobów nie znaleziono śladów skazujących na użycie ich w kolii. W dwóch sytuacjach znaleziono je w ich pobliżu, jednak towarzyszyły im także inne przedmioty oraz ślady po lnianym woreczku. Co sugeruje, że być może wszystkie były w nim schowane i były podwieszone do kolii. W jednym przypadku puzderko zostało schowane do małej drewnianej szkatułki, którą w ręku trzymała zmarła kobieta.

Interpretacja tego typu znalezisk jest dość trudna. Można je traktować dwojako. Z jednej strony, dość zwyczajnie jako okazałą, ze względu na wielkość i bogaty ornament, ozdobę kolii, z którą można się było „obnosić”. Z drugiej, z powodu sposobu noszenia oraz inne przedmioty znajdowane wokół można je zaliczyć do sfery sacrum. Ta część życia jest najbardziej ulotna i trudna do uchwycenia w materiale archeologicznym. Obecnie, wielu naukowców uważa, że puzderko samo w sobie nie było „magiczne”, było jednak pojemnikiem na „magiczne” przedmioty – amulety. W pojemnikach znalezionych na wyspach duńskich odkrywano drobne fragmenty tkanin, roślin, przedmiotów ze srebra. W przypadku Weklic, w jednym z puzderek ukryto srebrną rzymska monetę (denar Trajana) z wybitym otworkiem.

W Imperium Rzymskim podobną rolę jak puzderka, tj. pojemników na amulety, pełniły tzw bulle, których tradycję noszenia Rzymianie przejęli od Etrusków. I chociaż brak jest jakichkolwiek materialnych śladów powiązań pomiędzy obydwoma przedmiotami, nie można tego wykluczyć wykluczyć, bowiem idee zazwyczaj śladu nie zostawiają.

Grzegorz Stasiełowicz, Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu