^{Zdjęcie: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu}

Ceramika kadyńska

^{(Historia jednego przedmiotu cz. 40)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię. Dziś o ceramice kadyńskiej.

Początki powstania Kadyńskiej Manufaktury sięgają 1905 roku i związane są z artystycznymi zainteresowaniami cesarza niemieckiego Wilhelma II, który pod koniec XIX wieku nabył majątek Kadyny i rozpoczął organizowanie zakładu ceramiki. Była to najpierw mała manufaktura, w której wytwarzano przedmioty artystyczne, wzorowane na antycznych wyrobach greckich, etruskich, a nawet majolice włoskiego renesansu. Wykonywano je z terakoty, malowano, często też szkliwiono. Ceramikę architektoniczną projektowali zaś znani artyści rzeźbiarze, malarze i sami architekci, których dzieła zdobiły później wnętrza, elewacje budynków i mosty.

Po zakończeniu I wojny światowej Kadyny zmieniły swój dotychczasowy profil produkcji na wytwarzanie kopii XVIII-wiecznych elbląskich i gdańskich pieców kaflowych. W tym samym czasie zaczęto także wypalać z gliny na kolor czekoladowy figury zwierząt, przypominające pierwsze wyroby manufaktury miśnieńskiej (kamionka böttgerowska). Ceramika figuralna była efektem pracy zatrudnianych w wytwórni artystów: A. Steinera i A. H. Hussmanna. W latach 20.i 30. większość wyrobów stanowiła połączenie naturalnej glinki kadyńskiej z błękitem kobaltowym, uzupełnianych ornamentem ze złota. Był to styl „blau-rot-gold” wypracowany przez W. Dietricha, posiadający swoje odzwierciedlenie również w serwisach kawowych, wazonach, dzbankach, popielniczkach, świecznikach, kałamarzach itp.

Pod koniec lat 30. zakład w Kadynach nawiązał współpracę z warsztatami w Królewcu, które zajmowały się obróbką bursztynu, w wyniku czego zaczęły powstawać wyroby ceramiczne łączone z bursztynem, a z czasem także ze srebrem.

Prezentowany w elbląskim muzeum niepowtarzalny zbiór ceramiki figuralnej, architektonicznej oraz przedmiotów codziennego użytku jest największą kolekcją ceramiki kadyńskiej w Europie. Ma ona również akcent stricte elbląski w postaci prac wykonanych przez Heinricha Splietha – elbląskiego artysty, który rozpoczął pracę jako projektant w Kadyńskiej Wytwórni Majoliki już w 1903 r. Spod jego ręki wychodziły projekty pierwszych naczyń oraz plakiety o tematyce sakralnej inspirowane dziełami renesansowych artystów. To on jako pierwszy wykonywał również projekty plastyki zwierzęcej. Najbardziej znane realizacje tego artysty to m.in. pomnik Schichau’a i grupa figuralna „Zdjęcie z krzyża” w kościele Św. Mikołaja w Elblągu (nie zachowały się do naszych czasów). Na wystawie „Ceramika kadyńska w zbiorach Edwarda Parzycha” można zobaczyć kilka jego dzieł, np. popiersie chłopca (1905-1910), plakiety z Madonną z Dzieciątkiem (1903 i 1907 r.), plakietę z Ukrzyżowanym (1910-1930) i figury zwierząt.

Tym razem jest to jedna historia wielu przedmiotów, ponieważ obecnie kolekcja ceramiki liczy sobie około 600 obiektów i znaczna jej część prezentowana jest właśnie w elbląskim Muzeum. Niestety, minął już 10-letni termin użyczenia kolekcji naszej instytucji, więc niebawem będziemy musieli zwrócić ją właścicielowi, dlatego szczególnie serdecznie zachęcamy do jej obejrzenia!

Joanna Fonferek, kustosz Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu