^{Zdjęcie: Dzbanek elbląski z ciekawie ozdobionym dnem (fot. MAH w Elblągu)}

Dzbanek hansekanne

^{(Historia jednego przedmiotu cz. 71)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię.

Dziś o dzbanku hansekanne.

Niewielki, cynowy dzbanek z pokrywką, datowany na pierwszą połowę XV wieku, należy do naczyń charakterystycznych dla hanzeatyckiego kręgu kulturowego. Takie naczynia wytwarzano na terenie Niemiec, Flandrii, Normandii, Niderlandów, w południowej Szwecji, Szkocji, Irlandii i Anglii. Egzemplarze powstające w poszczególnych ośrodkach różniły się od siebie kształtem i dekoracją. Najczęściej spotykane tego typu naczynia pochodzą z terenów północnych Niemiec. Zdobiono je dwoma żołędziami umieszczonymi na zawiasie pokrywki oraz motywem żołędzia umieszczonym w dnie. Tak dekorowane dzbanki znajdują się w zbiorach muzeum w Rostocku i Kolonii.

Elbląski egzemplarz ma wysokość 24 cm. Naczynie ma bulwiasty kształt brzuśca. Do wewnętrznej ścianki przymocowana jest cynowa rurka. Płaska pokrywa łączy się z uchem za pomocą zawiasów. Zewnętrzną stronę ucha zdobi prosty ornament geometryczny. Najbardziej interesujące jest jednak dno naczynia. Jego funkcję pełni reliefowy medalion przedstawiający scenę ukrzyżowania Chrystusa. Nie ma pewności, że medalion był oryginalnym elementem naczynia. Możliwe, iż wcześniej pełnił funkcję znaku pielgrzymiego. Jednak analogiczne przedmioty, odnalezione m.in. na terenie Niderlandów, pozwalają przypuszczać, że był to rodzaj powszechnie stosowanej dekoracji. Na terenie Polski taki przedmiot, z podobną dekoracją w dnie, odnaleziono podczas prac wykopaliskowych przy ul. Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Znane są także gliniane naczynia z takim przedstawieniem. Dzbanki wyposażone w cynową rurkę wytwarzano w Haarlemie na terenie Niderlandów, co może wskazywać proweniencję elbląskiego dzbanka.

Dzbanek ze sceną ukrzyżowania odnaleziono w kamiennej latrynie przy ul. św. Ducha 4. Na terenie Starego Miasta w Elblągu natrafiono w trakcie badań archeologicznych na jeszcze jeden dzbanek w typie hansekanne. Identyczny w formie, ale bardzo zniszczony i niestety bez zachowanego dna.

Urszula Sieńkowska, kustosz Muzeum Archeologiczno-Historycznego