^{Zdjęcie: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu}

Kielich w stylu weneckim

 ^{(Historia jednego przedmiotu cz. 45)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię.

W tym odcinku o kielichu w stylu weneckim.

W trakcie wykopalisk prowadzonych na Starym Mieście, wśród licznych przedmiotów codziennego użytku, odkryto XVII-wieczne szklane naczynia. Wśród nich znajdował się kielich z fantazyjnie ukształtowanymi elementami plastycznymi przypominającymi skrzydełka lub serce. Otrzymał miano kielicha w stylu weneckim, gdyż szkłem weneckim zaczęto nazywać naczynia o obcym pochodzeniu, które pojawiały się w materiale archeologicznym. Z czasem to określenie objęło wszystkie ponadregionalne formy wyrobów szklanych.

Pojawienie się naczyń w typie weneckim na naszym terenie spowodowane było przede wszystkim uwarunkowaniami geograficznymi Elbląga oraz jego kontaktami z krajami zachodnioeuropejskimi – głównie Niemcami, Niderlandami i Anglią. XVI i XVII wiek był okresem największej prosperity Elbląga, miasto stało się wówczas siedzibą Kompanii Wschodniej (stowarzyszenie kupców angielskich), a jego intensywna działalność gospodarcza bazowała głównie na handlu. Ma to duże odzwierciedlenie w znajdowanym obecnie materiale archeologicznym.

Bogato zdobione naczynia, najczęściej pochodzenia niemieckiego lub czeskiego, wzorowane były na oryginalnych szkłach powstających na obszarze Laguny Weneckiej, gdzie początki hutnictwa szklarskiego sięgają VII wieku. Na rozwój tamtejszego szklarstwa miało początkowo wpływ hutnictwo bliskowschodnie, zwłaszcza syryjskie. Z biegiem czasu wytworzył się oryginalny i wyrazisty styl wyrobów weneckich. W XIII wieku, ze względu na niebezpieczeństwo pożarów, huty szkła przeniesiono z Wenecji na wyspę Murano. Ponad sto lat później nastąpił tam przełom w dziedzinie wytwórczości szklarskiej, w efekcie czego wynaleziono i rozprzestrzeniono nowe technologie wytopu szkła, technik formowania i ornamentowania wyrobów.  Przełom ten zapoczątkował złoty okres sztuki szklarskiej w Wenecji, który trwał przez całe XVI stulecie. Powstające wówczas wyroby nawiązywały do renesansu, a zastosowanie surowca szklanego na bazie popiołów słonorośli (alg z Alicante i Aleksandrii, dzięki którym szkło było podatne na długie formowanie) ułatwiało tworzenie fantazyjnych form.

Fantazyjny, bogato zdobiony kielich można obejrzeć w Muzeum na wystawie Elbląg Reconditus.

Joanna Fonferek, kustosz Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu