Zdjęcie: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu
Kubek z sentencją
(Historia jednego przedmiotu cz. 129)
Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię.
Dziś będzie o kubku znalezionym w … latrynie.
W warstwie zasypiskowej drewnianej latryny, eksplorowanej w trakcie badań archeologicznych zaplecza parceli Stary Rynek 5 odkryto fragmenty fajansowego kubka. Jego powierzchnie pokryte zostały białym nieprzezroczystym szkliwem. Na szkliwie wykonana została dekoracja malarska z użyciem farb podszkliwnych o barwach kobaltowej i czarnej. Po wyklejeniu zachowanych fragmentów zrekonstruowano pełną formę tego kubka, który ma 11 cm wysokości i 8,5 cm średnicy.
W górnej części kubka widoczny jest ciągły ornament pasowy wypełniony motywami kwiatowymi i florystycznymi, malowany od szablonu kobaltem, dno podkreślone jedną cienką linią. W części środkowej (po przeciwnej stronie ucha) drukowany napis umieszczony w trzech wersach: Fischerin, du Kleine || trink deinen || Kaffee nie alleine! (Mała rybaczko, nie pij kawy w samotności!)
Na dnie umieszczono drukowany brązowym kolorem znak wytwórni – Theodor Paetsch, Frankfurt a/Oder.
Fabryka fajansu we Frankfurcie nad Odrą została założona w 1840 roku. Jej właścicielami według Adressbuch der Stadt Frankfurt (Oder) byli w roku 1846 Joh. Adam Hintze i kupiec Wilhelm Eduard Psetsch. Natomiast od 1863 funkcjonowała pod nazwą Steingutfabrik Paetsch, a jako właściciele wymieniani byli Georg Theodor Paetsch i Wilhelm Gust. Leop. Selle. Od 1890 roku, po śmierci Theodora Paetscha, właścicielami fabryki zostali jego synowie Theodor i Walter, a od 1930 roku Theodor Paetsch jun., dyrektorem technicznym Wilhelm Paetsch, dyrektorem do spraw sprzedaży Klaus Paetsch. Fabryka funkcjonowała do 1945 roku, kiedy to na skutek działań wojennych została zniszczona w 75%. Wkrótce jednak została odbudowana i wznowiła produkcję, a na Targach Lipskich w 1947 roku miała własne stoisko, w 1953 roku znacjonalizowana, a w 1955 roku zamknięta.
Była to fabryka nastawiona przede wszystkim na produkcję masową, tanich naczyń kuchennych i domowych, m.in. naczynia na mleko, dzbanki, komplety (garnitury) toaletowe, patery na torty. Oprócz tego wyrabiane były w krótkich seriach naczynia zdobione w stylu Art Deco, które obecnie są poszukiwane na rynku antykwarycznym.
Odkryty w Elblągu, a obecnie prezentowany na wystawie Elbląg Reconditus kubek należy do tej masowej części produkcji Steingutfabrik Paetsch i został on wyprodukowany prawdopodobnie w okresie około 1900 – 1930 roku.
Mirosław Marcinkowski, MAH Elbląg
