^{Zdjęcie: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu}

Kuttrolf z latryny

^{(Historia jednego przedmiotu cz. 33)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię. Dzisiaj o znalezionym w latrynie dość nietypowym naczyniu, które w fachowej literaturze nosi nazwę Kuttrolf.

Wydobyte z latryny, dotrwało do naszych czasów prawie w całości, co umożliwiło określenie jego wyglądu i funkcji. Już to jest ewenementem, bowiem zazwyczaj odkrywane jest we fragmentach, które utrudniają jego identyfikację.

 Kuttrolf to butelka o rzadko spotykanym kształcie, posiadająca czworoboczny korpus, którego środkowa część składa się z pięciu rurek – czterech wklęsłych ku środkowi, piąta natomiast znajduje się w środku, pomiędzy nimi i zakończona jest krótką, wąską szyjką. Ta oryginalna konstrukcja sprawiała, że podczas nalewania przez wąskie rurki i szyjkę, napój sączył się z niej wolno kroplami, wydając przy tym zabawne odgłosy bulgotania. Butelki te określano nawet „żartobliwymi” i używano ich w trakcie biesiad, podczas których były powodem ogólnej wesołości i wielu dowcipnych przekomarzań. Być może właśnie z tego powodu, pewien człowiek obdarował niegdyś Kuttrolfem swojego elbląskiego kompana. Nie wyklucza się jednak zastosowania tych naczyń w aptekarstwie, gdyż za ich pomocą łatwo odmierzało się krople lekarstw. Mogły też służyć jako pojemniki o niewielkich rozmiarach do dawkowania perfum.

 Kuttrolfy znane są już od III-IV wieku, najstarsze pochodzą z Syrii. W średniowieczu wykonywali je niemieccy szklarze, ale znane są również tego typu naczynia pochodzące z XVI- i XVII-wiecznej Wenecji. Obecnie znamy około dwudziestu ich odmian. Przez stulecia ich kształt oraz liczba i sposób skręcenia rurek zmieniały się i ostatecznie butelki wyglądały tak, jak na zdjęciu. Elbląskie naczynie datowane jest na XVIII wiek i prawdopodobnie pochodzi z terenu naszych zachodnich sąsiadów.

 W literaturze funkcjonują trzy nazwy tego typu naczynia: Angster (od łacińskiego słowa angustus, czyli ciasny, wąski, co oznacza cienkie, skręcone rurki) Guttrolf (łacińskie słowo gutta oznacza kroplę, a z tak nazwanych butelek cienkimi rurkami spływały powoli krople płynu) oraz wspomniany już Kuttrolf, stosowany jako synonim nazwy Guttrolf. W polskiej literaturze przez jakiś czas funkcjonowała nazwa flasza dubeltowa, nazwana tak ze względu na analogię do kieliszków dubeltowych, czyli podwójnych lub bliźniaczych.

Ten oryginalny przedmiot można obejrzeć w Muzeum na wystawie Elbląg reconditus, do czego serdecznie zachęcamy.

Joanna Fonferek, kustosz Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu