^{Zdjęcie: Miara do sukna (fot. MAH)}

Miara do sukna

^{(Historia jednego przedmiotu cz. 38)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię.

Dziś miara do sukna.

Niewiele przedmiotów odkrytych w czasie badań wykopaliskowych można odnieść do konkretnych wydarzeń w historii miasta. Jednym z nich jest mosiężna miara do sukna odkryta w czasie badań na terenie Starego Miasta.

Sukno stanowiło ważny element elbląskiego handlu. Od XIV wieku handlowano tą tkaniną z głównymi jej wytwórcami: Anglią, Flandrią i Holandią. Kraje te były jednocześnie odbiorcami surowców niezbędnych do jego produkcji tj.: popiołu, konopi i lnu, dostarczanych m.in. przez elbląskich armatorów.

Produkcja sukna odgrywała szczególną rolę w gospodarce angielskiej. Handel tą wełnianą tkaniną stanowił o pozycji Anglii na rynku zagranicznym, był bowiem jej głównym towarem eksportowym. Przepisy prawa angielskiego broniły rodzimych wytwórców tego materiału, zakazując wywozu półproduktów, czyli sukna niewykończonego, które pomimo to stanowiło większość angielskiego eksportu tekstyliów. Co w tym niezwykłe, niewykończone materiały osiągały na rynku wyższą wartość. Spowodowane było to niską jakością angielskich wyrobów. Opłacalny był zakup niewykończonego sukna, a następnie wykończenie go w innym ośrodku. W procederze tym przodowała Holandia, gdzie nie tylko wykańczano i barwiono angielskie sukno w miejscowych warsztatach, ale też rozciągano je o kilka yardów i sprzedawano z podrobionymi angielskimi znakami w krajach nadbałtyckich, narażając Anglików na straty.

Największą popularnością na terenach nadbałtyckich cieszyły się tkaniny typu broadcloth o wysokiej jakości oraz niemałej cenie oraz znacznie tańsze, i co za tym idzie gorsze, sukno typu dozens. Były to tkaniny wykonane z wełny zgrzebnej, mało zróżnicowane pod względem wzornictwa, przy tym ciężkie i ciepłe, pożądane zatem w zimnym klimacie północnej i wschodniej Europy. Tkaniny lżejsze z wełny czesanej, bogatsze w kolory i desenie, popularne były w rejonie Morza Śródziemnego.

 Import sukna w Elblągu przybrał na sile w latach siedemdziesiątych XVI wieku. Bunt gdańszczan przeciwko królowi polskiemu Stefanowi Batoremu przyczynił się do wzrostu roli Elbląga jako głównego portu Rzeczpospolitej. Wiązało się to z przywilejem zezwalającym obcokrajowcom na prowadzenie operacji handlowych. Nowe uprawnienia i niesnaski z kupcami gdańskimi zachęciły kupców angielskich do uczynienia z Elbląga miejsca składu swoich towarów. W 1579 roku królowa Elżbieta I wydała przywilej tworzący Angielską Kompanię Wschodnią i przyznała jej monopol na handel bałtycki. Po kilku miesiącach Elbląg stał się jedynym miejscem składu towarów angielskich, głównie sukna, które stanowiło 90% całego eksportu. Oficjalnie główna siedziba kantoru Kompanii została przeniesiona z Gdańska w 1583 roku.

 Kantor kupców angielskich znacznie wspomógł elbląską gospodarkę i przyczynił się do rozwoju miasta. Wzmożeniu uległy kontakty Elbląga z innymi polskimi miastami m.in. Poznaniem, skąd sprowadzano dla Anglików wełnę do produkcji sukna oraz Warszawą, której kupcy byli jednymi z największych odbiorców tego surowca. Do 1628 roku Elbląg był głównym pośrednikiem w wymianie handlowej pomiędzy Polską a Anglią. Odnaleziona miara do sukna pochodzi z końcowego okresu prosperity elbląskiego handlu – sygnowana jest na rok 1622.

Urszula Sieńkowska, kustosz Muzeum Archeologiczno-Historycznego