^{Zdjęcie: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu}

Szklanka z emblematem

^{(Historia jednego przedmiotu cz. 135)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię.

Dziś będzie o wyjątkowej szklance.

Spośród tysięcy naczyń szklanych i ich fragmentów zwracają uwagę naczynia z epoki klasycyzmu zdobione za pomocą technik szlifierskich i grawerskich. Rozwój tego nowego sposobu dekorowania nastąpił już w 2. połowie XVII wieku i zdecydował o obliczu artystycznym szkieł całego kolejnego stulecia. W XVIII wieku, w związku z generalnymi przemianami społeczno-demograficznymi, huty szkła były zmuszone obniżyć koszty produkcji zaspokajającej potrzeby masowego odbiorcy. Wiązało się to z obniżeniem poziomu wykonania i jednoczesnym uproszczeniem zdobienia. W związku z tym ornament osiemnastowieczny składał się z elementów klasycznych, abstrakcyjnych i naturalistycznych. Różnego rodzaju kieliszki, szklanki i pucharki o nieskomplikowanym kształcie zdobione były motywami geometrycznymi, roślinnymi, tarczami herbowymi, przedstawieniami figuralnymi i napisami.

Jednym ze wspominanych naczyń jest niewysoka szklanka (ok. 10-12 cm) o lekko lejkowatym profilu, z płaskim, pogrubionym dnem, której centralną część zajmuje emblemat ze stylizowanymi literami FR zwieńczonymi koroną. Z emblematu odchodzą promieniście linie. Najprawdopodobniej, wygrawerowane litery oznaczają monogram króla Prus, Fryderyka II Wielkiego – Fryderyk Rex.

Zwyczaj sygnowania wyrobów szklanych herbami i medalionami władców był bardzo popularny w epoce baroku. Podobne monogramy znane są z naczyń saksońskich i brandenburskich, ale również mogły być rytowane przez lokalne warsztaty podlegające pod konkretnego władcę.

Naszą szklankę wykonano lub ozdobiono być może na zamówienie mieszczanina elbląskiego i najprawdopodobniej powstała ona w okresie panowania Fryderyka II, czyli w latach 1740-1786. W kalendarium elbląskim odnotowano wizytę Fryderyka Wielkiego 6-7 czerwca 1773 roku. Być może szklanka ta była jedną z pamiątek tego wydarzenia, a zobaczyć ją można na wystawie Elbląg Reconditus.

Joanna Fonferek, kustosz ds. ceramiki Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu