^{Zdjęcie: Zachowany fragment talerza z wizerunkiem statku (fot. MAH)}

Z Liverpoolu do Elbląga

^{(Historia jednego przedmiotu cz. 34)}

Wspólnie z Elbląską Gazetą Internetową portEl.pl publikowaliśmy cykl artykułów pt. „Historia jednego przedmiotu”, prezentowaliśmy w nich nasze najciekawsze eksponaty i opisywaliśmy ich historię.

Dzisiaj o talerzu przywiezionym z Liverpoolu.

W trakcie badań prowadzonych na parceli przy ul. Bednarskiej 11 odkryto i wyeksplorowano kolejną latrynę. Pośród wielu wyrzuconych do niej przedmiotów znalazła się w niej połowa talerza wykonanego z niezwykle delikatnego fajansu, nazywanego powszechnie fajansem angielskim.

Stan zachowania umożliwił określenie wymiarów talerza – miał średnicę 25 cm, wysokość 3 cm, na obu powierzchniach pokryty został białym szkliwem. Był on częścią większej zastawy stołowej lub egzemplarzem ozdobnym, wieszanym na ścianie lub stojącym w serwantce.

Talerz ozdobiono techniką druku stosowaną do ornamentowania wyrobów ceramicznych od drugiej połowy XVIII wieku. Na kołnierzu widnieją powtarzalne motywy kwiatowe z ulistnionymi gałązkami. W lustrze talerza został przedstawiony trójmasztowy żaglowiec z proporcem barwionym częściowo na czerwono.

Identycznie zdobione talerze przechowywane są w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku, Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku i National Maritime Museum w Greenwich. Są to wyroby pochodzące z Liverpoolu, gdzie były produkowane w latach 1780-1815.

Charakterystyczną cechą tych talerzy było właśnie umieszczanie wizerunków żaglowców. Najczęściej były to wizerunki jednostek pływających pod banderą brytyjską. Niekiedy talerze dekorowano również statkami obcych bander, np. na talerzu z National Maritime Museum został przedstawiony żaglowiec handlowy pod banderą duńską. Prawdopodobnie ten sam duński statek jest ozdobą talerza elbląskiego. Może o tym świadczyć widoczny na maszcie, barwiony na czerwono proporzec. Nie możemy również wykluczyć, że na tym talerzu została uwieczniona jednostka, której portem macierzystym był dawny Elbing. Niestety, stan zachowania tego przedmiotu powoduje, że tej kwestii już nigdy nie uda nam się rozstrzygnąć…

Mirosław Marcinkowski, Kustosz Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu