Blog - Edukacja muzealna w Elblągu

Żuławskie fujarki wierzbowe

Świat dzieci to niesamowicie fascynujące zjawisko. Szczególnie interesujące są tzw. zabawy podwórkowe. Można zauważyć, że dzieci bez żadnych instrukcji ze strony dorosłych bawią się w to samo, co ich rodzice lub dziadkowie w dzieciństwie. Niektóre zabawy są tak stare, że możemy doszukiwać się w nich śladów dawnych wierzeń, legend i zwyczajów.

Obraz dzieci bawiących się na podwórku pojawiał się rokrocznie w okolicach świąt wielkanocnych. Jedną z tych zabaw było struganie wierzbowych fujarek. Wykonanie instrumentu wcale nie było takie proste. Gałązki zrywało się w okresie wczesnowiosennym, gdy w przyrodzie rozpoczynało się tzw. parcie korzeniowe. Zjawisko to polega na tym, że po zimie w drzewach zaczynają krążyć soki i powoli drzewa zaczynają puszczać pąki. W tym czasie zbiera się sok z klonu na syrop oraz z brzozy tzw. oskołę. Następnie dobrze dobraną i w miarę grubą gałązkę należy ponacinać nożykiem. Najpierw żłobi się mały ustnik, a następnie ścina się korę wyznaczając długość elementu pracującego. Długość tą ogranicza rozstaw pąków i oczek. Kolejnym etapem jest ściąganie kory. Kora musiała być ściągnięta w całości, w miejscu granicznym między częścią łykową a częścią drewnianą. Jest to wykonalne w przypadku drzew miękkich, tj. wierzba czy topola, nie nadają się do tego gałązki z drzew twardych lub iglastych. Na Żuławach oprócz wierzb używano także jarzębiny. Zdarzało się wykorzystywać także topolę. Należy też wiedzieć, że do fujarek nie nadawała się topola biała. Zdejmowanie kory było czynnością trudną, przed tym należało porządnie obstukać gałązkę nożykiem. Pomocą przy tej czynności były tzw. Bastlösereime, czyli specjalne rymowanki wyznaczające rytm oklepywania. Na naszych terenach były to następujące frazy:

„Flütpiepche, gah af!”

„Man pfeift dabei, was man nur pfeifen kann,

damit die Pfeife nachher auch richtig pfeift“.

Wykonanie takiego małego instrumentu możemy zobaczyć na filmiku https://www.youtube.com/watch?v=YG8aagfUU64

Wioleta Rudzka, MAH

Skip to content