Czas porodu, następujący po 9 miesiącach ciąży to moment w pewien sposób krytyczny. Dawniej, szczególnie na wsi, poród mógł zagrozić życiu, zarówno matki, jak i przychodzącemu na świat dziecku. Sam poród, odbiór dziecka oraz dbanie o ciężarną odbywał się jedynie przy obecności kobiet. Mężczyzna nie był obecny przy porodzie, chyba, że wymagała tego sytuacja, np. zagrażająca życiu kobiety lub dziecka.
Porody domowe i akuszerki
Respondenci potwierdzają, że jeszcze po drugiej wojnie światowej, a nawet do lat 70 tych odbywały się porody domowe. Do kobiety rodzącej przychodziła lub dowożona była, tzw. akuszerka, zwana również babcią czy babką. Według rozmówców, były to kobiety zazwyczaj obce, niekiedy posiadały wykształcenie położnicze, zaś kwalifikacji nabierały poprzez doświadczenie odbierania wielu porodów. Część z respondentek podaje:
„Ja najstarszą córkę urodziłam w swojej wiosce i tylko przyszła ta pani, ona była w czasie wojny z Niemcami przyuczona i ona z całej wioski odbierała. Daleko było do szpitala. Nie ma teraz domowych porodów. Były takie osoby, które się tym zajmowały’;
„Tak, ja jestem urodzona w domu, ale już moje dzieci nie, żadne. Już wszystkie w szpitalu. Jak ja się rodziłam, to moja mama mówiła, że była jakaś akuszerka, taka położna, jak teraz jest, to że ojciec przywiózł skądś tam tą położną. Ale jeszcze jak te starsze moje rodzeństwo się rodziło, to była sąsiadka, która odbierała wszystkie porody, która zajmowała się tym”.
Obecnie, porody odbywają się już w szpitalach, przy asyście położnych i lekarzy. Według respondentów, coraz bardziej popularne są porody rodzinne, kiedy przy rodzącej obecny jest mąż, ojciec dziecka, jednak, szczególnie na wsi, wiele kobiet nadal woli rodzić sama, zaś obecność mężczyzny uznawana jest za zupełnie zbędną. Porody rodzinne zazwyczaj odbywają się w specjalnie przygotowanych salach, a niekiedy przyszli rodzice pobierają wcześniej naukę, uczęszczając do szkoły rodzenia. Rola mężczyzny w przypadku porodu rodzinnego ogranicza się do wsparcia psychicznego rodzącej, ewentualnie przecięcia pępowiny narodzonego dziecka.
Pępkowe
W czasie przebywania młodej matki wraz z nowo narodzonym dzieckiem w szpitalu, z okazji jego narodzin, część respondentów potwierdza funkcjonowanie zwyczaju wyprawiania tzw. „pępkowego”, czyli spotkania, podczas którego ojciec dziecka stawia alkohol i świętuje z teściem, rodziną, a niekiedy również męską częścią przyjaciół w celu „opicia” zdrowia dziecka. Niektórzy twierdzą, że jest to zwyczaj stosunkowo nowy i jest on jedynie domeną mężczyzn.
„To mężczyzna- ojciec spotyka się w gronie najbliższych, najbliższych swemu sercu, i znajomi, przyjaciele i teść zaprasza ich. Zarówno w domu, jak i w kawiarniach, restauracjach”.
Respondenci, choć nieliczni, potwierdzają, iż, za drowie nowo narodzonego wnuka czy wnuczki, powinni wypić także dziadkowie, według klucza podobieństwa, czyli kiedy urodziła się dziewczynka, jej zdrowie opijają babcie, natomiast w przypadku chłopca- dziadkowie. Dawnym zwyczajem, o którym pisze Treder była uczta przy łóżku kobiety w trakcie połogu, bądź w pobliskiej karczmie- tak zwana „goła nóżka”
Autorka: Alicja Janiak
Na podstawie: A. Janiak– Zwyczaje i obrzędy rodzinne, zawodowe i sąsiedzkie w: Niematerialne dziedzictwo kulturowe Pomorza Wschodniego. Praca zbiorowa pod red. Anny Kwaśniewskiej, Gdańsk, 2017 oraz analizy materiałów zebranych w trakcie badań etnograficznych przeprowadzanych w latach 2015 i 2016 na terenie Pomorza Wschodniego
